بارداری خارج از رحم

زمانی که یک تخمک بارور شده ، در موقعیتی خارج از غشای داخلی رحم ؛ نظیر لوله رحم ( لوله فالوپ ) ، گردن رحم و دیگر بخش های ارگان تناسلی رشد کند ؛ بارداری خارج رحمی که به آن بارداری خارج از رحم نیز گفته می شود اتفاق خواهد افتاد. دکتر فرزانه حسینی اصل جراح و متخصص زنان، می تواند به شما در تشخیص و درمان این عارضه کمک نماید.

در بیش از 90 درصد موارد ؛ تخمک در لوله فالوپ لانه گزینی می کند ؛ از این رو به حاملگی خارج رحمی ،  حاملگی لوله ای نیز گفته می شود. بارداری خارج از رحم می تواند منجر به خونریزی رحمی شده و زندگی فرد را به مخاطره بیاندازد ، لذا به مراقبت های پزشکی نیاز دارد.

علائم بارداری خارج از رحم :

احتمال بارداری خارج رحمی در هر بارداری ، تقریبا ۲ درصد است و غالبا طی چند هفته اول بارداری رخ می دهد.

علائم اولیه بارداری خارج رحمی شامل موارد زیر است :

• احساس درد در ناحیه لگنی
• انقباض شدید شکم
• احساس سرگیجه، ضعف و سستی بدن
• خونریزی واژن سبک
• حالت تهوع و استفراغ
• احساس درد در یک طرف بدن
• احساس درد در ناحیه شانه و گردن

لازم به ذکر است گاهی اوقات ، حاملگی خارج رحمی می تواند موجب  پارگی لوله فالوپ نیز شود ؛ که در این صورت با درد و خونریزی شدید یا درد شدید بدون خونریزی همراه خواهد بود که نیاز به تماس فوری با پزشک را ضروری می سازد.

شایع ترین علائم بارداری خارج از رحم

علاوه بر موارد فوق ممکن است علائم زیر را نیز مشاهده کنید:

• اختلال در دوره عادت ماهیانه (عدم خونریزی ماهیانه و آمنوره)
• اسپاسم عضالات
• احساس درد در ناحیه مقعدی

علل بارداری خارج از رحم:

علت اصلی حاملگی خارج رحمی مشخص نیست ، اما برخی موارد می توانند احتمال بروز آن را تشدید نمایند که عبارتند از :

1. لوله فالوپ آسیب دیده یکی از مواردی است که می تواند منجر به بارداری خارج رحمی شود ؛ چرا که می تواند مانع ورود تخمک بارور شده به رحم گردد.
2. بیماری التهابی لگنی (PID ) ، از دیگر مواردی است که می تواند به حاملگی خارج رحمی بیانجامد.
3. مصرف دخانیات از جمله سیگار و قلیان از عواملی هستند که ریسک بارداری خارج از رحم را افزایش می دهند.
4. بارداری در سنین بالای 35 سال نیز یکی دیگر از عوامل ایجاد کننده حاملگی خارج رحمی می باشد.
5. ابتلا به عفونت مقاربتی می تواند سبب بروز حاملگی خارج رحمی گردد.

از دیگر عواملی که ممکن است باعث بارداری خارج رحمی شوند می توان به موارد ذیل اشاره نمود :

• جراحی لگن
• عمل ناموفق بستن لوله رحم
• سابقه حاملگی خارج رحمی
•  مصرف داروهای باروری
• استفاده از تکنیک های کمک باروری و لقاح آزمایشگاهی مانند IVF
• استفاده از دستگاه داخل رحمی (IUD ) برای جلوگیری از بارداری

تشخیص حاملگی خارج رحمی :

پزشک شما بدین منظور آزمایشاتی را درخواست می کند که شامل تست حاملگی و معاینه لگن است. همچنین ممکن است جهت بررسی لوله های رحمی و فالوپ ، برای شما سونوگرافی نیز تجویز نماید.

راه های درمان بارداری خارج از رحم :

از جمله راهکار های درمانی حامگلی خارج از رحم قبل از اینکه رحم دچار آسیب دیدگی شده باشد یا لوله های فالوپ دچاره پارگی شده باشند، عبارت اند از:

• عمل جراحی

این روش درمانی با استفاده از لاپاراسکوپی صورت می پذیرد که هدف اصلی آن برداشتن بافت باقی مانده است. این جراحی از طریق ایجاد برش های کوچک در نزدیکی ناف مادر و ورود به لاپاراسکوپ انجام می شود. اگر لوله های فالوپ مادر آسیب دیده باشند، از طریق انجام جراحی می توان آن را تا حد بسیار زیادی ترمیم کرد. اما اگر  آسیب دیدگی به میزان بسیار زیاد باشد ممکن است بخشی از لوله های فالوپ به جدا شود. در صورتی که لوله های فالوپ با استفاده از این نوع جراحی ترمیم و حفظ شوند می توان از توانایی فرد برای بارداری در آینده محافظت کرد. انجام به موقع و درست نکات مراقبتی بعد از انجام جراحی لاپاراسکوپی بسیار ضروری و لازم می باشد.

• دارو درمانی

اگر بارداری خارج از رحم در مراحل اولیه و ابتدایی شناسایی شود، می توان با استفاده از داروهای مخصوص این عارضه را درمان نمود. متوترکسات تزریقی یکی از دارو هایی که ممکن است پزشک بر اساس نیاز و شرایط  جسمانی شما تجویز کند. این دارو می تواند رشد سلول را متوقف کند و از ایجاد آسیب به لوله فالوپ جلوگیری نماید. اگر بعد از اولین تزریق سطح هورمون گنادوتروپین کاهش پیدا نکرد شاید نیاز به تکرار باشد. در اکثر مواقع بعد از تزریق این دارو  علائمی مانند احساس حالت تهوع و استفراغ یا درد در نتحیه شکمی بروز کند که جای نگرانی ندارد.

سابقه بارداری خارج رحمی می تواند بارداری های بعدی را نیز تحت تاثیر قرار دهد. برای همین یک تخمک لقاح یافته هیچ وقت نمی تواند خارج رحم ، زنده بماند. از این رو چنانچه بارداری خارج رحمی رخ دهد ؛ باید از ادامه پروسه بارداری جلوگیری به عمل آید ، چرا که ممکن است سلامت مادر به مخاطره بیفتد. در نتیجه جراح و متخصص زنان در این موارد دستور ختم بارداری را صادر خواهد کرد.

دوره نقاهت پس از جراحی

برای اینکه دوره نقاهت پس از جراحی را به راحتی بگذرانید ، اقداماتی هست که باید آن ها را انجام دهید. این اقدامات شامل مراقبت های عمومی و مراقبت های خاص می باشد که در ادامه ، دقیق تر به آن ها می پردازیم.

1. مراقبت های عمومی
   استراحت : مهم ترین فاکتور برای بهبودی سریع تر ، استراحت است. پس از جراحی ، به استراحت کامل در منزل نیاز دارید. از انجام فعالیت های سنگین و بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
   تغذیه : با داشتن یک رژِیم غذایی سالم می توانید روند بهبودی خود را سرعت ببخشید. بنابر این سعی کنید که رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید. همچنین از مصرف غذاهای نفاخ و یبوست زا خودداری کنید.
   داروها : داروهای تجویز شده پزشک را طبق دستور مصرف کنید. به هیچ وجح دارو های بدون نسخه مصرف نکنید. برای این کار باید با پزشک خود مشورت کنید
   کنترل علائم : به علائم خود مانند درد ، خونریزی و تب توجه کنید. در صورت مشاهده هر گونه علائم غیرطبیعی ، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
   معاینات : طبق دستور پزشک ، برای معاینات و بررسی وضعیت تان به مطب مراجعه کنید.
2. مراقبت های خاص
   مراقبت از زخم : محل زخم را تمیز و خشک نگه دارید. از دستکاری یا خاراندن زخم خودداری کنید.
   فعالیت جنسی : تا زمانی که پزشک تان اجازه ندهد ، از فعالیت جنسی خودداری کنید.
   حمام کردن : پس از چند روز می توانید حمام کنید. از شستشوی مستقیم محل زخم با آب خودداری کنید.
   بارداری مجدد : در صورت تمایل به باروری مجدد ، با پزشک خود در مورد زمان مناسب برای بارداری مشورت کنید.
3. نکات مهمی که پیشنهاد می شود آن ها را به یاد داشته باشید
   در صورت مشاهده علائمی مانند : درد شدید شکم – خونریزی واژِینال شدید – تب – سرگیجه و غیره فورا به پزشک خود مراجعه کنید.
   از مصرف دخانیات و الکل خودداری کنید.
   در مورد هر گونه سوال یا نگرانی که دارید با پزشک خود صحبت کنید.